Είμαι η Ιουλία Κρικρή ,κάτοικος Βλυζιανών και θέλω να σας πω γεγονότα
του χωριού μου όπως τα έχω ακούσει από παλιότερους και κυρίως από τον πατέρα μου.Το κυριότερο ιστορικό μνημείο στα Βλυζιανά είναι στην Αγία Δευτέρα που χτίστηκε στα ερείπια του ναού του Ηρακλέους.
Τότε η περιοχή ονομαζόταν Ακαρνανία από τα Ακαρνανικά όρη.Οι Ακαρνάνες
ήταν σύμμαχοι των Αθηναίων και ήταν τραχείς και άγριοι άνθρωποι,καθώς
ζούσαν αυτόνομοι πάνω στα βουνά τους.Ήταν όμως ευφυείς και ευρηματικοί. Στην σημερινή Αιτωλοακαρνανία ,στην αρχαιότητα είχαν χτιστεί 40
θέατρα,πολλά από τα οποία λειτουργούν και σήμερα,και άλλων σώζονται τα
ερείπιά .
Όταν ο βασιλιάς Φίλιππος κατέλαβε την περιοχή ,κατέστρεψε τον ναό του
Ηρακλέους.Άλλοι λένε πως το άγαλμα του Ηρακλέους ήταν χρυσελεφάντινο και
το πρόσφεραν στον βασιλιά. Άλλοι πάλι λένε πως ήταν μαρμάρινο και πως
βρίσκεται θαμμένο στα θεμέλια του ναού.
Οι Ακαρνάνες αγαπούσαν πολύ τον Ηρακλή.΄Ισως παρομοίαζαν τους εαυτούς τους με αυτόν ή ίσως ήθελαν να του μοιάσουν.
Μετά την καταστροφή του ναού , δεν αναφέρεται τίποτε ,ούτε στη γραπτή
ούτε στην προφορική παράδοση για πάρα πολλά χρόνια.Τον 16ο αιώνα υπήρχε
στην περιοχή μας ένας μικρός οικισμός κτηνοτρόφων.Η ονομασία του ήταν
από τότε ΒΛΥΖΙΑΝΑ.Δεν άλλαξε ποτέ όνομα. Το όνομα μάλλον το πήρε επειδή
λόγω των πετρωμάτων <<ανάβλυζαν>> παντού νερά.
Τα Βλυζιανά πολιούχο Άγιο είχαν τον Άη Βλάση . Η εκκλησία προς τιμήν του
είναι χτισμένη πάνω σ'ένα βράχο και σώζεται μέχρι σήμερα.Εκεί που
βρίσκεται η εκκλησία προς τιμήν του σημερινού πολιούχου Άη Νικόλα,ήταν
το θαφτήρι και υπήρχε και ένα μικρό εκκλησάκι στο όνομα του Άη Νικόλα. Καθώς το χωριό μεγάλωνε , το θαφτήρι μεταφέρθηκε στον κάμπο , κάτω από
το χωριό και στον χώρο που ήταν έχτισαν την εκκλησία του Άη Νικόλα.Είχε
ξυλόγλυπτο τέμπλο , βυζαντινές εικόνες και πολλά κειμήλια που χάθηκαν. Τον χώρο έξω από την εκκλησία τον έφτειαξαν με πέτρινη μάντρα στρογγυλή
και το ονόμασαν ΚΟΥΛΟΥΡΙ. Είχε και 4 σκάλες που τις έκλεισαν.
Στη δεξιά πλευρά του αυλόγυρου ο προπάππος μου, Βασίλης Γεροπάνος ,είχε
φυτέψει έναν πλάτανο που έγινε τεράστιος και τον γκρέμισαν για να
ανοίξουν τον δρόμο.
Το χωριό αποφάσισε να γίνεται το πανηγύρι έξω από την εκκλησία στις 20
Μαϊου που γιορτάζεται η ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου Νικολάου. Την πρώτη χρονιά όμως, τα σφαχτά που είχαν φέρει για το πανηγύρι
,χάλασαν -μάλλον από τη ζέστη. Το γεγονός θεωρήθηκε θαύμα . Έτσι
αποφάσισαν να χτίσουν εκκλησία πάνω στα ερείπια του ναού του Ηρακλέους
την οποία θα ονόμαζαν ΑΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΑ ,και θα γιόρταζε την Δευτέρα του
Πάσχα.
Έκαναν την Λειτουργία στην Αγιά Δευτέρα και ακολουθούσε το πανηγύρι στο
Κουλούρι.Όταν κάποια στιγμή έφεραν μαστόρους από την Ήπειρο για να
χτίσουν την Αγιά Δευτέρα , ξαφνικά αυτοί εξαφανίστηκαν.Λένε ότι ενώ
έσκαβαν για τα θεμέλια βρήκαν ή το άγαλμα του Ηρακλή ή θησαυρό.Κανείς
δεν ξέρει. Οι κάτοικοι , πάντως, της εποχής εκείνης δεν είχαν αγγίξει τίποτε.Μία
φορά προσπάθησαν να μεταφέρουν έναν κίονα να τον τοποθετήσουν στηνΑγία
Τράπεζα του Άη Νικόλα που χτιζόταν τότε. Στάθηκε αδύνατον, δεν μπορούσαν
να τον μεταφέρουν , το θεώρησαν ασέβεια και παράτησαν την προσπάθεια.
Τελικά η Αγιά Δευτέρα χτίστηκε και ήταν ο αγαπημένος τόπος του
Δεσπότη.Παραθέριζε εκεί το καλοκαίρι. Είχαν φτειάξει και δεξαμενή για
νερό που σώζεται μέχρι σήμερα.Η Αγιά Δευτέρα συνδεόταν με πλακόστρωτο
μονοπάτι με την Ζαπατίνα Παναγιά στο χωριό Ζάβ΄τσα , με τον Άγιο
Δημήτριο στο χωριό Αετός και με τον Άη Γιώργη στο χωριό Μπαμπίνη.'Οταν
πέθανε ο Δεσπότης, σύμφωνα με την επιθυμία του , θάφτηκε στην αυλή της
Αγιά-Δευτέρας.
 |
| Στο βάθος η βυζαντινή ακρόπολη του Αετού κάτω δεξιά η εκκλησία του Αγ.Δημητρίου |
 |
| Μονή Παναγίας Ζαπατίνα στο Αρχοντοχώρι |
Για χρόνια οι ιερόσυλοι τυμβωρύχοι προσπαθούσαν να ανακαλύψουν τον τάφο
και στο τέλος τα κατάφεραν.Ο τάφος ήταν εκεί ακριβώς που τον ήθελε η
προφορική παράδοση του χωριού.Ο τάφος ήταν φτειαγμένος από σκαλιστή
πέτρα και υπήρχαν τρία σκαλιά εκεί που βρισκλοταν η κεφαλή του Δεσπότη. Για την Αγιά Δευτέρα δεν έχει ενδιαφερθεί καμμία κρατική υπηρεσία μέχρι
σήμερα. Μόνον ο δάσκαλος Γεράσιμος Παπατρέχας,από το διπλανό χωριό
Μαχαιρά.Κατάφερε και έβγαλε άδεια για ανασκαφή, όλα ήταν έτοιμα όταν
έγινε η Χούντα του Παπαδόπουλου και όλα έμειναν στη μέση. Ο Παπατρέχας πέθανε και έτσι μετά την πτώση της Χούντας δεν έγινε
τίποτε.Δυστυχώς ο ναός του Ηρακλέους ή η Αγιά Δευτέρα έχει γίνει στόχος
αχαιοκάπηλων πάμπολλες φορές. Δεν έχουν αφήσει πέτρα πάνω στην
πέτρα.Μήπως ήρθε ο καιρός να υπερασπιστούμε την κληρονομιά και το
παρελθόν μας;
Φωτογραφία Καραίσκος Τάσος